สิวอักเสบ: สาเหตุ วิธีรักษา และการป้องกันที่ถูกต้อง

สิวอักเสบคือสิวที่มีอาการบวมแดง เจ็บ หรือเป็นหนองจากการติดเชื้อในรูขุมขน ซึ่งบทความนี้จะอธิบายสาเหตุหลักของการเกิดสิว แนวทางการรักษาที่มีประสิทธิภาพ และวิธีป้องกันที่เหมาะสมเพื่อหลีกเลี่ยงปัญหารอยแผลเป็นถาวรที่อาจตามมา

สิวอักเสบคืออะไร และมีลักษณะอย่างไร?

สิวอักเสบคือสิวที่มีลักษณะบวมแดง ซึ่งเกิดจากการติดเชื้อและการระคายเคืองภายในรูขุมขนที่อุดตัน ทำให้ร่างกายเกิดการตอบสนองทางภูมิคุ้มกัน

สิวอักเสบมีหลายประเภทและลักษณะแตกต่างกันไป ได้แก่

• สิวตุ่มนูนแดง (Papules): ตุ่มบวมแดงขนาดเล็กที่รู้สึกเจ็บเมื่อสัมผัส แต่ยังไม่มีหัวหนอง
• สิวหัวหนอง (Pustules): ตุ่มแดงที่มีหนองสีขาวหรือสีเหลืองอยู่ตรงกลาง
• สิวอักเสบก้อนลึก (Nodules): ก้อนแข็งขนาดใหญ่ที่อยู่ลึกใต้ผิวหนัง มีอาการเจ็บปวดมาก
• สิวซีสต์ (Cysts): ก้อนนูนขนาดใหญ่ที่นิ่มและเจ็บปวด ภายในมีของเหลวหรือหนอง ซึ่งเป็นสิวอักเสบชนิดรุนแรงที่สุดและมักทิ้งรอยแผลเป็นไว้

สิวตุ่มนูนแดง (Papule)

สิวตุ่มนูนแดง (Papule) คือสิวอักเสบในระยะเริ่มต้น ที่เกิดจากการรั่วของสิ่งที่อุดตันในรูขุมขนออกมาสู่ผิวหนังโดยรอบ ทำให้เกิดการตอบสนองของภูมิคุ้มกัน

สิวชนิดนี้มีลักษณะเป็นตุ่มแดง บวม และมักจะรู้สึกเจ็บเมื่อสัมผัส แต่จะยังไม่มีหัวหนองให้บีบออก โดยทั่วไปสิวตุ่มนูนแดงจะสามารถหายได้เองในเวลาประมาณ 3-7 วัน หากไม่ไปรบกวนหรือบีบเค้น ซึ่งอาจทำให้อักเสบมากขึ้นและเสี่ยงต่อการเกิดรอยแผลเป็นได้

สิวหัวหนอง (Pustule)

สิวหัวหนอง (Pustule) คือสิวอักเสบชนิดตุ่มนูนแดง (Papule) ที่มีหนองซึ่งเกิดจากเซลล์เม็ดเลือดขาวสะสมอยู่ภายใน สิวชนิดนี้มักปรากฏเป็นกลุ่ม อาจมีขนาดใหญ่กว่าสิวตุ่มนูนแดงเล็กน้อยและรู้สึกเจ็บเมื่อสัมผัส หากดูแลอย่างถูกวิธีจะสามารถหายได้เองภายใน 2-3 วันถึงหนึ่งสัปดาห์ แต่ไม่แนะนำให้บีบเพราะอาจทำให้แบคทีเรียแพร่กระจายและเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดรอยสิวหรือแผลเป็นได้

สิวอักเสบแดงเป็นก้อน (Nodule)

สิวอักเสบแดงเป็นก้อน (Nodule) คือ สิวอักเสบชนิดรุนแรงที่อยู่ลึกลงไปในผิวหนัง มีลักษณะเป็นก้อนแข็งและเจ็บปวด สิวชนิดนี้เกิดจากการอุดตันของรูขุมขนและการติดเชื้อแบคทีเรียที่กระตุ้นให้เกิดการอักเสบอย่างรุนแรง โดยจะไม่มีหัวหนองให้เห็น แต่จะรู้สึกเหมือนเป็นก้อนไตแข็งๆ ที่เจ็บปวดอยู่ใต้ผิว

สิวแบบก้อนแข็งสามารถคงอยู่ได้นานหลายสัปดาห์หรือหลายเดือนหากไม่ได้รับการรักษา และมักจะทิ้งรอยแผลเป็นถาวรไว้ เนื่องจากสร้างความเสียหายต่อชั้นผิวหนังที่ลึกกว่า แพทย์ผิวหนังจึงจัดให้สิวชนิดนี้เป็นสิวประเภทที่รุนแรงและจำเป็นต้องได้รับการรักษาทางการแพทย์โดยเร็วที่สุดเพื่อป้องกันการเกิดแผลเป็น

สิวซีสต์ (Cystic Acne)

สิวซีสต์ (Cystic Acne) คือสิวอักเสบชนิดรุนแรงที่เกิดจากการอักเสบจนผนังรูขุมขนแตกออกอย่างสมบูรณ์ ทำให้เกิดเป็นก้อนฝีหนองขนาดใหญ่อยู่ลึกใต้ผิวหนัง

สิวซีสต์มีลักษณะเป็นก้อนนูนแดงหรือม่วงที่เจ็บปวดมาก เมื่อสัมผัสจะรู้สึกนิ่มคล้ายมีของเหลวอยู่ภายใน และมักทิ้งรอยแผลเป็นไว้เสมอหากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม เนื่องจากมีการทำลายโครงสร้างรูขุมขนและเนื้อเยื่อโดยรอบ การรักษาสิวซีสต์ที่รุนแรงมักจำเป็นต้องใช้ยารับประทาน เช่น ไอโซเตรติโนอิน (Isotretinoin) ภายใต้การดูแลของแพทย์

อะไรคือ 5 สาเหตุหลักที่ทำให้เกิดสิวอักเสบ?

5 สาเหตุหลักที่ทำให้เกิดสิวอักเสบ ได้แก่ การผลิตไขมันมากเกินไป, การอุดตันของรูขุมขน, การเจริญเติบโตของแบคทีเรีย, การอักเสบ และปัจจัยกระตุ้นอื่นๆ

1. การผลิตไขมัน (ซีบัม) มากเกินไป: ฮอร์โมนและความเครียดสามารถกระตุ้นให้ต่อมไขมันผลิตน้ำมันออกมามากเกินไป ซึ่งกลายเป็นอาหารของแบคทีเรีย
2. การอุดตันของรูขุมขน: เมื่อเซลล์ผิวที่ตายแล้วรวมกับไขมัน จะเกิดการอุดตันในรูขุมขน (คอมีโดน) สร้างสภาวะที่เหมาะแก่การเจริญเติบโตของแบคทีเรีย
3. แบคทีเรีย C. acnes: เป็นแบคทีเรียที่เจริญเติบโตได้ดีในรูขุมขนที่อุดตัน และจะย่อยสลายไขมันให้กลายเป็นกรดไขมันที่สร้างความระคายเคืองต่อผนังรูขุมขน
4. การอักเสบ: เป็นการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายต่อแบคทีเรียและสารที่ก่อให้เกิดการระคายเคือง ส่งผลให้เกิดอาการบวม แดง และเจ็บ
5. ปัจจัยกระตุ้นอื่นๆ: พันธุกรรม, ความเครียด, อาหารบางชนิด (เช่น นมและอาหารที่มีน้ำตาลสูง) และการระคายเคืองจากภายนอก (เช่น การเสียดสีจากหน้ากากอนามัย) ล้วนเป็นปัจจัยที่ทำให้อาการสิวรุนแรงขึ้นได้

การอุดตันของรูขุมขนและน้ำมันส่วนเกิน

การอุดตันของรูขุมขน (คอมีโดน) และน้ำมันส่วนเกิน (ซีบัม) เป็นสาเหตุพื้นฐานของการเกิดสิว เนื่องจากเป็นการสร้างสภาวะที่เหมาะสมให้แบคทีเรีย C. acnes เจริญเติบโตและก่อให้เกิดการอักเสบตามมา

การอุดตันในระยะแรกเรียกว่า “คอมีโดน” (Comedone) หรือสิวอุดตัน ซึ่งยังไม่มีการอักเสบ เช่น สิวหัวดำและสิวหัวขาว แต่เมื่อแบคทีเรีย C. acnes ที่อาศัยอยู่ในรูขุมขนได้รับสารอาหารจากน้ำมันส่วนเกิน จะทำให้เกิดการระคายเคืองต่อผนังรูขุมขน ร่างกายจะตอบสนองโดยส่งเซลล์ภูมิคุ้มกันเข้ามาจัดการ ทำให้เกิดอาการบวม แดง และมีหนอง เปลี่ยนจากสิวอุดตันธรรมดาให้กลายเป็นสิวอักเสบในที่สุด

การเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย P. acnes

เชื้อแบคทีเรีย C. acnes (หรือ P. acnes) เจริญเติบโตได้ดีในรูขุมขนที่อุดตัน เนื่องจากเป็นสภาวะที่ไม่มีออกซิเจนและอุดมไปด้วยสารอาหาร แบคทีเรียชนิดนี้จะย่อยสลายไขมัน (sebum) ให้กลายเป็นกรดไขมัน ซึ่งจะไปกระตุ้นให้เกิดการระคายเคืองต่อผนังรูขุมขนและนำไปสู่การอักเสบในที่สุด

การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในร่างกาย

การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่กระตุ้นให้เกิดสิวอักเสบ โดยเฉพาะฮอร์โมนที่เกิดจากความเครียดและฮอร์โมนเพศชาย (แอนโดรเจน) ซึ่งจะไปเพิ่มการผลิตน้ำมันและการอักเสบของผิวหนัง

ความเครียดทางจิตใจจะเพิ่มระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล (Cortisol) หรือ “ฮอร์โมนความเครียด” ซึ่งกระตุ้นให้ต่อมไขมันผลิตน้ำมันออกมามากขึ้นและเพิ่มการอักเสบ ทำให้สิวเห่อขึ้นได้ นอกจากนี้ สิวในผู้หญิงวัยผู้ใหญ่มักมีความเกี่ยวข้องกับฮอร์โมนแอนโดรเจน ซึ่งการใช้ยาที่ออกฤทธิ์ต้านฮอร์โมน เช่น สไปโรโนแลคโตน (Spironolactone) สามารถช่วยลดการผลิตไขมันและรักษาสิวได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ปัจจัยภายนอกและการระคายเคืองผิว

ปัจจัยภายนอกและการระคายเคืองที่อาจทำให้สิวอักเสบรุนแรงขึ้น ได้แก่ เครื่องสำอางที่อุดตันรูขุมขน การเสียดสีหรือแรงกดบนผิว ความชื้นและเหงื่อ ยาบางชนิด ความเครียด และอาหาร

ปัจจัยเหล่านี้สามารถกระตุ้นหรือทำให้อาการสิวแย่ลงได้ ดังนี้

• เครื่องสำอางและผลิตภัณฑ์บำรุงผิว: ผลิตภัณฑ์ที่หนักหรืออุดตันรูขุมขน (Occlusive) สามารถทำให้เกิดการอุดตันได้
• การเสียดสีและแรงกด: การสวมหมวกกันน็อกหรือหน้ากากอนามัยเป็นเวลานานสามารถกระตุ้นให้เกิดสิวชนิดที่เกิดจากแรงกล (Acne Mechanica)
• ความชื้นและเหงื่อ: สภาพอากาศร้อนชื้นหรือการสวมเสื้อผ้าที่อับเหงื่อเป็นเวลานาน สร้างสภาวะที่เหมาะแก่การเจริญเติบโตของแบคทีเรียและทำให้รูขุมขนอุดตันง่ายขึ้น
• ยาบางชนิด: ยา เช่น คอร์ติโคสเตียรอยด์ (corticosteroids) ลิเทียม (lithium) หรือไอโซไนอาซิด (isoniazid) อาจกระตุ้นให้เกิดสิวหรือทำให้สิวที่มีอยู่เดิมแย่ลง
• ความเครียด: ความเครียดทางจิตใจจะเพิ่มระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล (cortisol) ซึ่งกระตุ้นการผลิตน้ำมันและการอักเสบ ทำให้สิวเห่อขึ้นได้
• อาหาร: มีหลักฐานว่าอาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูงและผลิตภัณฑ์นม (โดยเฉพาะนมพร่องมันเนย) อาจเกี่ยวข้องกับความรุนแรงของสิวในบางคน

พันธุกรรมและพฤติกรรมการใช้ชีวิต

พันธุกรรมและพฤติกรรมการใช้ชีวิตเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการเกิดสิวอักเสบ โดยผู้ที่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นสิวรุนแรงจะมีความเสี่ยงในการเกิดสิวอักเสบสูงขึ้น นอกจากนี้ พฤติกรรมการใช้ชีวิตบางอย่างยังสามารถกระตุ้นให้เกิดสิวหรือทำให้อาการแย่ลงได้

พฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับการเกิดสิว ได้แก่:

• ความเครียด: ความเครียดทางจิตใจจะไปเพิ่มระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล ซึ่งกระตุ้นการผลิตน้ำมันและการอักเสบของผิวหนัง
• อาหาร: มีหลักฐานชี้ว่าอาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูงและผลิตภัณฑ์นม (โดยเฉพาะนมพร่องมันเนย) อาจทำให้อาการสิวรุนแรงขึ้นในบางคน
• ปัจจัยภายนอก: การใช้เครื่องสำอางที่อุดตันรูขุมขน, การเสียดสีหรือแรงกดทับบนผิวหนัง (Acne Mechanica) รวมถึงความชื้นและเหงื่อ ล้วนเป็นปัจจัยที่กระตุ้นให้เกิดสิวได้
• ยาบางชนิด: ยาบางประเภท เช่น คอร์ติโคสเตียรอยด์ สามารถกระตุ้นให้เกิดสิวได้เช่นกัน
• การบีบหรือแกะสิว: การกระทำดังกล่าวจะยิ่งทำให้อาการอักเสบรุนแรงขึ้นและเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดรอยแผลเป็นอย่างมาก

หากไม่รักษาสิวอักเสบ จะเกิดผลเสียอะไรตามมา?

การไม่รักษาสิวอักเสบอาจนำไปสู่รอยดำรอยแดง, แผลเป็นถาวร และผลกระทบต่อสุขภาพจิต การปล่อยให้สิวอักเสบโดยไม่ได้รับการรักษา โดยเฉพาะสิวชนิดรุนแรงอย่างสิวหัวช้าง (Nodules) และสิวซีสต์ (Cysts) สามารถสร้างความเสียหายต่อผิวหนังและจิตใจได้ ดังนี้

• รอยดำรอยแดงหลังสิว (Post-Inflammatory Hyperpigmentation): เป็นรอยที่เกิดขึ้นหลังสิวหาย ซึ่งอาจคงอยู่นานหลายสัปดาห์หรือหลายเดือน
• แผลเป็นถาวร: การอักเสบที่รุนแรงและลึกจะทำลายคอลลาเจน ทำให้เกิดแผลเป็นหลุม (Atrophic scars) เช่น หลุมสิวแบบจิก (Icepick), แบบกล่อง (Boxcar) หรือแผลเป็นนูน (Hypertrophic/Keloid scars)
• ผลกระทบต่อสุขภาพจิต: สิวที่ไม่ได้รับการรักษาสามารถบั่นทอนความมั่นใจในตนเอง และอาจนำไปสู่ภาวะซึมเศร้าได้

ความเสี่ยงในการเกิดรอยดำและรอยแดง

สิวอักเสบสามารถทิ้งรอยดำรอยแดงไว้บนผิวหนังได้ ซึ่งรอยเหล่านี้แม้จะสร้างความกังวลใจ แต่โดยทั่วไปแล้วไม่ใช่รอยแผลเป็นถาวรและจะค่อยๆ จางหายไปเองภายในเวลาหลายสัปดาห์หรือหลายเดือน

รอยเหล่านี้แตกต่างจากรอยแผลเป็นสิว (Acne Scars) ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงพื้นผิวของผิวหนังอย่างถาวร เช่น หลุมสิวหรือแผลเป็นนูน ที่เกิดจากการอักเสบรุนแรงของสิวประเภทสิวหัวช้าง (Nodules) และสิวซีสต์ (Cysts) ซึ่งทำลายคอลลาเจนใต้ผิวหนัง การปล่อยให้สิวอักเสบเป็นเวลานาน หรือการบีบแกะสิว จะเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดทั้งรอยดำรอยแดงและรอยแผลเป็นถาวรได้

โอกาสในการเกิดแผลเป็นและหลุมสิวถาวร

สิวอักเสบชนิดรุนแรง เช่น สิวหัวช้าง (Nodules) และสิวซีสต์ (Cysts) มีโอกาสสูงมากที่จะทิ้งรอยแผลเป็นและหลุมสิวถาวรไว้ เนื่องจากเป็นการอักเสบที่ทำลายคอลลาเจนและโครงสร้างผิวในชั้นลึก โดยเฉพาะสิวซีสต์ที่แทบจะทำให้เกิดแผลเป็นเสมอหากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกวิธี

ปัจจัยอื่นๆ ที่เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดแผลเป็น ได้แก่:

• การปล่อยให้สิวอักเสบรุนแรงเป็นเวลานานโดยไม่รักษา
• การบีบ แกะ หรือเค้นสิว ซึ่งทำให้การอักเสบลุกลามและทำลายเนื้อเยื่อมากขึ้น
• แม้แต่สิวที่ไม่รุนแรงก็สามารถทิ้งรอยแผลเป็นได้หากมีการอักเสบเรื้อรัง

ดังนั้น การรีบพบแพทย์เพื่อรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ จึงเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันการเกิดแผลเป็นถาวร

วิธีรักษาสิวอักเสบด้วยตัวเองให้ได้ผลดีที่สุดมีอะไรบ้าง?

วิธีรักษาสิวอักเสบด้วยตัวเองให้ได้ผลดีที่สุดคือ การใช้ยาทาเฉพาะที่ซึ่งหาซื้อได้เอง ร่วมกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลผิวและวิถีชีวิต โดยควรทำอย่างสม่ำเสมอและอดทนรอผล

ผลิตภัณฑ์และวิธีที่แนะนำมีดังนี้:

• เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์ (Benzoyl Peroxide หรือ BPO): เป็นยาที่แนะนำอย่างยิ่งสำหรับสิวอักเสบ เพราะช่วยลดเชื้อแบคทีเรียและลดการอุดตัน ควรเริ่มต้นที่ความเข้มข้นต่ำ (เช่น 2.5%) เพื่อลดการระคายเคือง
• อะแดพาลีน (Adapalene 0.1%): เป็นยาทากลุ่มเรตินอยด์ที่หาซื้อได้เอง จัดเป็นยาหลักในการรักษาสิวทุกประเภท ช่วยปรับการผลัดเซลล์ผิว ลดการอุดตัน และต้านการอักเสบ ควรใช้ทั่วบริเวณที่เป็นสิวตอนกลางคืน และอาจใช้เวลา 4-12 สัปดาห์จึงจะเห็นผล
• กรดซาลิไซลิก (Salicylic Acid): ช่วยลดการอักเสบและผลัดเซลล์ผิว เหมาะสำหรับสิวอักเสบที่ไม่รุนแรง หรือใช้เป็นผลิตภัณฑ์เสริม เช่น ในรูปแบบโฟมล้างหน้า
• ดูแลผิวอย่างถูกวิธี:
• ล้างหน้าอย่างอ่อนโยนวันละ 2 ครั้ง
• เลือกใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวและกันแดดที่ระบุว่า “non-comedogenic” (ไม่ก่อให้เกิดการอุดตัน)
• ห้ามแกะ บีบ หรือเค้นสิวเด็ดขาด เพราะจะทำให้อักเสบมากขึ้นและเสี่ยงต่อการเกิดรอยแผลเป็น
• ปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต:
• จัดการความเครียดและนอนหลับให้เพียงพอ (7-9 ชั่วโมง) เพื่อลดฮอร์โมนที่กระตุ้นการเกิดสิว
• อาจลองลดอาหารที่มีน้ำตาลสูงและผลิตภัณฑ์นม เพื่อสังเกตว่าสิวดีขึ้นหรือไม่

หากดูแลตัวเองด้วยวิธีเหล่านี้เป็นเวลาประมาณ 3 เดือนแล้วยังไม่ดีขึ้น ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสมต่อไป

การใช้ยาทาเฉพาะที่ (Topical Medications)

ยาทาเฉพาะที่สำหรับรักษาสิวอักเสบที่สำคัญ ได้แก่ เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์ (Benzoyl Peroxide), ยาปฏิชีวนะชนิดทา, กรดซาลิไซลิก (Salicylic Acid) และยาทากลุ่มเรตินอยด์ (Retinoids) ซึ่งแต่ละชนิดจะออกฤทธิ์จัดการกับสาเหตุของสิวที่แตกต่างกันไป เช่น แบคทีเรีย การอุดตัน และการอักเสบ

ยาทาแต่ละกลุ่มมีคุณสมบัติดังนี้:

• เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์ (Benzoyl Peroxide – BPO): ช่วยฆ่าเชื้อแบคทีเรีย *C. acnes* ลดการอุดตัน และลดการอักเสบ โดยความเข้มข้น 2.5% มักมีประสิทธิภาพเทียบเท่ากับความเข้มข้นที่สูงกว่าแต่ระคายเคืองน้อยกว่า และที่สำคัญคือไม่ทำให้เกิดเชื้อดื้อยา
• ยาปฏิชีวนะชนิดทา (Topical Antibiotics): เช่น คลินดามัยซิน (Clindamycin) ช่วยลดจำนวนเชื้อแบคทีเรียและลดการอักเสบ แต่ควรใช้ร่วมกับ BPO หรือเรตินอยด์เสมอเพื่อป้องกันการดื้อยา
• กรดซาลิไซลิก (Salicylic Acid – BHA): ช่วยลดการอักเสบและลดการอุดตัน เหมาะสำหรับสิวอักเสบที่ไม่รุนแรงและช่วยป้องกันการเกิดสิวใหม่ แต่สำหรับสิวที่รุนแรงอาจมีประสิทธิภาพไม่เพียงพอหากใช้เดี่ยวๆ
• ยาทากลุ่มเรตินอยด์ (Topical Retinoids): เช่น อะแดพาลีน (Adapalene) ถือเป็นยาหลักในการรักษาสิวทุกประเภท ช่วยปรับการผลัดเซลล์ผิวให้เป็นปกติ ลดการอุดตัน และมีฤทธิ์ต้านการอักเสบโดยตรง ในช่วงแรกอาจทำให้ผิวแห้ง แดง หรือลอกได้

ยาแต้มสิวกลุ่ม Benzoyl Peroxide

เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์ (Benzoyl Peroxide) หรือ BPO เป็นยาที่ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย C. acnes ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของสิวอักเสบ และถือเป็นยาที่แพทย์ผิวหนังแนะนำให้ใช้เป็นลำดับแรกๆ ในการรักษาสิวอักเสบแทบทุกราย

นอกจากฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียแล้ว BPO ยังมีคุณสมบัติช่วยผลัดเซลล์ผิวอย่างอ่อนๆ (keratolytic) และลดการอักเสบ จึงช่วยเปิดรูขุมขนและลดรอยแดงได้

• ความเข้มข้น: ความเข้มข้น 2.5% มักมีประสิทธิภาพเทียบเท่ากับความเข้มข้นที่สูงกว่า แต่ก่อให้เกิดการระคายเคืองน้อยกว่า
• การดื้อยา: ข้อดีที่สำคัญคือ BPO ไม่ทำให้เกิดเชื้อดื้อยา และมักใช้ร่วมกับยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันการดื้อยาและเพิ่มประสิทธิภาพการรักษา
• ผลข้างเคียง: ผลข้างเคียงที่พบบ่อยคือผิวแห้ง และอาจฟอกสีเสื้อผ้าหรือปลอกหมอนให้ด่างได้

ยาปฏิชีวนะชนิดทา เช่น Clindamycin

ยาปฏิชีวนะชนิดทา เช่น Clindamycin คือยาในรูปแบบเจลหรือโลชั่นที่ใช้เพื่อยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย C. acnes และลดการอักเสบในรูขุมขน ซึ่งมีประสิทธิภาพในการลดรอยแดงและจำนวนสิวอักเสบ เช่น สิวตุ่มนูนแดง (Papules) และสิวหัวหนอง (Pustules)

อย่างไรก็ตาม เพื่อป้องกันการดื้อยา แพทย์ผิวหนังทั่วโลกแนะนำให้ใช้ยาปฏิชีวนะชนิดทาร่วมกับยาอื่นเสมอ เช่น Benzoyl Peroxide หรือ Retinoid และไม่ควรใช้เป็นยาเดี่ยวในระยะยาว ผลข้างเคียงของยามีน้อยมาก โดยอาจทำให้ผิวแห้งเล็กน้อย

กรดซาลิไซลิก (Salicylic Acid)

กรดซาลิไซลิก (Salicylic Acid) เป็นกรดเบต้าไฮดรอกซี (BHA) ที่ช่วยผลัดเซลล์ผิวและสลายสิ่งอุดตันภายในรูขุมขน นอกจากนี้ยังมีคุณสมบัติต้านการอักเสบเล็กน้อย ช่วยลดรอยแดงและทำให้ตุ่มสิวยุบตัวลงได้

กรดซาลิไซลิกมีประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับผู้ที่มีสิวอุดตันหรือสิวอักเสบที่ไม่รุนแรง และสามารถป้องกันการเกิดสิวใหม่ได้เมื่อใช้อย่างต่อเนื่อง อย่างไรก็ตาม สำหรับสิวที่รุนแรง การใช้กรดซาลิไซลิกเพียงอย่างเดียวมักไม่เพียงพอ แต่ถือเป็นตัวเสริมที่ดีในการรักษาร่วมกับยาตัวอื่น

เรตินอยด์ชนิดทา (Topical Retinoids)

เรตินอยด์ชนิดทาเป็นยาที่ผู้เชี่ยวชาญแนะนำให้ใช้เป็นอันดับแรกสำหรับการรักษาสิวทุกประเภท เนื่องจากมีประสิทธิภาพสูงในการปรับการผลัดเซลล์ผิวให้เป็นปกติ มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ และช่วยให้รอยดำรอยแดงจากสิวจางลง

ยาในกลุ่มนี้ยังช่วยให้ยาชนิดอื่นซึมเข้าสู่ผิวได้ดีขึ้น ควรทาเรตินอยด์ให้ทั่วบริเวณที่เป็นสิว ไม่ใช่แค่แต้มเฉพาะจุด และอาจต้องใช้เวลา 4–12 สัปดาห์จึงจะเห็นผลลัพธ์ที่ชัดเจน ในช่วงแรกของการใช้อาจมีอาการระคายเคือง เช่น ผิวแดง แห้ง และลอก ซึ่งสามารถลดผลข้างเคียงได้โดยการใช้มอยส์เจอไรเซอร์ร่วมด้วยและเริ่มทาแบบวันเว้นวัน

ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ที่สามารถหาซื้อได้เองคือ Adapalene 0.1% ส่วนชนิดที่มีความเข้มข้นสูงกว่าจะต้องใช้ใบสั่งยาจากแพทย์

การดูแลผิวหน้าที่ถูกต้องสำหรับคนเป็นสิวอักเสบต้องทำอย่างไร?

การดูแลผิวหน้าที่ถูกต้องสำหรับคนเป็นสิวอักเสบคือ การดูแลผิวอย่างสม่ำเสมอและอ่อนโยน ซึ่งประกอบด้วยการทำความสะอาด การใช้ยารักษา การให้ความชุ่มชื้น และการป้องกันแสงแดด ควบคู่ไปกับการหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่กระตุ้นให้เกิดสิว

ข้อควรปฏิบัติเพิ่มเติมเพื่อป้องกันการเกิดสิวใหม่ มีดังนี้

• ทำความสะอาดอย่างอ่อนโยน: ล้างหน้าด้วยปลายนิ้วแทนการขัดถูแรงๆ และซับหน้าให้แห้ง ควรล้างหน้าทันทีหลังออกกำลังกายเพื่อกำจัดเหงื่อและสิ่งสกปรก
• เลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสม: ใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวและเครื่องสำอางที่ระบุว่า “non-comedogenic” (ไม่ก่อให้เกิดการอุดตัน) และ “oil-free” (ปราศจากน้ำมัน)
• ให้ความชุ่มชื้นและป้องกันแสงแดด: แม้จะมีผิวมัน แต่ก็จำเป็นต้องใช้มอยส์เจอไรเซอร์และครีมกันแดดที่ไม่ก่อให้เกิดการอุดตัน เพื่อช่วยปกป้องเกราะป้องกันผิว
• หลีกเลี่ยงการอุดตัน: ล้างเครื่องสำอางออกให้หมดก่อนนอนเสมอ และหลีกเลี่ยงการใช้เครื่องสำอางที่เนื้อหนัก
• ห้ามแกะหรือบีบสิว: การแกะหรือบีบสิวจะผลักสิ่งสกปรกและการอักเสบให้ลึกลงไปในผิว ทำให้สิวหายช้าลงและเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดรอยแผลเป็นอย่างถาวร

ข้อควรปฏิบัติ: ควรบีบหรือกดสิวอักเสบหรือไม่?

ไม่ควรบีบหรือกดสิวอักเสบ เนื่องจากการกระทำดังกล่าวจะยิ่งทำให้อาการอักเสบรุนแรงขึ้น อาจทำให้เชื้อแบคทีเรียแพร่กระจายและดันสิ่งสกปรกลงไปในผิวหนังลึกกว่าเดิม ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดรอยแผลเป็นและทำให้สิวหายช้าลง

ยารับประทานและยาทาชนิดใดที่ใช้รักษาสิวอักเสบได้?

ยารักษาสิวอักเสบมีทั้ง ยาทาเฉพาะที่ เช่น เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์ (Benzoyl Peroxide), ยาปฏิชีวนะ, กรดซาลิไซลิก (Salicylic Acid), และเรตินอยด์ (Retinoids) รวมถึงยารับประทาน เช่น ยาปฏิชีวนะ, ยาฮอร์โมน, และไอโซเตรติโนอิน (Isotretinoin)

ยาทั้งสองกลุ่มนี้จะออกฤทธิ์ในกลไกที่แตกต่างกันเพื่อควบคุมการอักเสบและสาเหตุของการเกิดสิว

ยาทาเฉพาะที่ (Topical Medications)

• เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์ (Benzoyl Peroxide – BPO): เป็นยาที่แนะนำอย่างยิ่งสำหรับสิวอักเสบ ช่วยลดเชื้อแบคทีเรียและลดการอักเสบ มักใช้ร่วมกับยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันการดื้อยา
• ยาปฏิชีวนะชนิดทา (Topical Antibiotics): เช่น คลินดามัยซิน (Clindamycin) ช่วยลดเชื้อแบคทีเรียและบรรเทาอาการแดงของสิวอักเสบ ควรใช้ร่วมกับ BPO หรือเรตินอยด์เสมอเพื่อลดความเสี่ยงในการดื้อยา
• กรดซาลิไซลิก (Salicylic Acid): ช่วยลดการอักเสบและสิวอุดตัน เหมาะสำหรับสิวอักเสบที่ไม่รุนแรง
• เรตินอยด์ชนิดทา (Topical Retinoids): เช่น อะแดพาลีน (Adapalene) ถือเป็นยาหลักในการรักษาสิวทุกประเภท รวมถึงสิวอักเสบ โดยช่วยลดการอุดตันและต้านการอักเสบ

ยารับประทาน (Oral Medications)

• ยาปฏิชีวนะชนิดรับประทาน (Oral Antibiotics): เช่น ด็อกซีไซคลิน (Doxycycline) ใช้สำหรับสิวระดับปานกลางถึงรุนแรง โดยจะใช้ในระยะเวลาจำกัดเพื่อลดการอักเสบและเชื้อแบคทีเรีย
• ยาฮอร์โมน (Hormonal Therapy): สำหรับผู้หญิง เช่น ยาคุมกำเนิดและสไปโรโนแลคโตน (Spironolactone) ช่วยลดสิวที่เกิดจากฮอร์โมนโดยการลดความมันและการทำงานของฮอร์โมนแอนโดรเจน
• ไอโซเตรติโนอิน (Isotretinoin): เป็นยารับประทานในกลุ่มเรตินอยด์ที่ใช้สำหรับรักษาสิวที่รุนแรงมาก ดื้อต่อการรักษาอื่น ๆ หรือทำให้เกิดแผลเป็น ถือเป็นยาที่ได้ผลดีที่สุดในการรักษาสิวให้หายขาด แต่ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิดเนื่องจากมีผลข้างเคียง

กลุ่มยาทาเพื่อลดการอักเสบและฆ่าเชื้อ

กลุ่มยาทาที่ใช้เพื่อลดการอักเสบและฆ่าเชื้อสิว ได้แก่ เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์ (Benzoyl Peroxide), ยาปฏิชีวนะชนิดทา และกลุ่มยาเรตินอยด์

ยาแต่ละกลุ่มมีคุณสมบัติในการรักษาสิวอักเสบดังนี้

• เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์ (Benzoyl Peroxide หรือ BPO): เป็นยาที่แนะนำอย่างยิ่งสำหรับสิวอักเสบทุกประเภท มีคุณสมบัติในการฆ่าเชื้อแบคทีเรีย *C. acnes* และช่วยลดการอักเสบโดยตรง ข้อดีคือไม่ทำให้เกิดการดื้อยา และมักใช้ร่วมกับยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันการดื้อยา
• ยาปฏิชีวนะชนิดทา (Topical Antibiotics): เช่น คลินดามัยซิน (Clindamycin) ช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียและลดการอักเสบของรูขุมขน ทำให้รอยแดงและจำนวนสิวอักเสบลดลง อย่างไรก็ตาม เพื่อป้องกันการดื้อยา ควรใช้ร่วมกับเบนโซอิลเพอร์ออกไซด์หรือเรตินอยด์เสมอ
• กลุ่มยาเรตินอยด์ (Retinoids): เช่น อะแดพาลีน (Adapalene) ถือเป็นยาหลักในการรักษาสิวทุกชนิด มีฤทธิ์ต้านการอักเสบโดยตรง ช่วยผลัดเซลล์ผิว ลดการอุดตัน และช่วยให้ยาทาตัวอื่นซึมเข้าสู่ผิวได้ดีขึ้น
• กรดซาลิไซลิก (Salicylic Acid): มีฤทธิ์ช่วยลดการอักเสบและลดการอุดตัน เหมาะสำหรับสิวอักเสบที่ไม่รุนแรง แต่สำหรับสิวที่รุนแรงมักให้ผลไม่เพียงพอเมื่อใช้เดี่ยวๆ

กลุ่มยารับประทานสำหรับสิวอักเสบระดับปานกลางถึงรุนแรง

กลุ่มยารับประทานสำหรับรักษาสิวอักเสบระดับปานกลางถึงรุนแรง ได้แก่ ยาปฏิชีวนะ ยาฮอร์โมน และไอโซเตรติโนอิน ซึ่งแพทย์จะเลือกใช้ตามความรุนแรงและลักษณะของสิว

• ยาปฏิชีวนะ (Oral Antibiotics): ใช้เพื่อลดเชื้อแบคทีเรีย *C. acnes* และลดการอักเสบจากภายใน มักใช้ในระยะเวลาจำกัด (ประมาณ 3-4 เดือน) เพื่อควบคุมสิว โดยยาที่แนะนำเป็นอันดับแรกคือ Doxycycline นอกจากนี้ยังมี Minocycline และ Sarecycline ซึ่งมักใช้ร่วมกับการรักษาแบบทาภายนอก
• ยาฮอร์โมน (Hormonal Therapy): เหมาะสำหรับผู้หญิงที่มีสิวจากฮอร์โมน โดยเฉพาะบริเวณกรามและคาง ได้แก่ ยาคุมกำเนิด (Oral Contraceptives) และยา สไปโรโนแลคโตน (Spironolactone) ซึ่งช่วยลดการผลิตไขมันที่เกิดจากฮอร์โมนแอนโดรเจน
• ไอโซเตรติโนอิน (Isotretinoin): เป็นอนุพันธ์ของวิตามินเอชนิดรับประทานที่มีประสิทธิภาพสูง จัดเป็นยาที่ใช้รักษาสิวที่รุนแรงมาก สิวที่เป็นแผลเป็น หรือสิวที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาอื่น เนื่องจากมีผลข้างเคียงและข้อควรระวังที่สำคัญ จึงต้องใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างเคร่งครัด

ควรปรึกษาแพทย์ผิวหนังเมื่อใด?

ควรปรึกษาแพทย์ผิวหนังหากการรักษาด้วยผลิตภัณฑ์ที่หาซื้อได้เองไม่ได้ผลหลังจากใช้มาประมาณ 3 เดือน, หากคุณมีสิวอักเสบรุนแรง หรือหากสิวส่งผลกระทบต่อสภาพจิตใจ

คุณควรไปพบแพทย์ผิวหนังในกรณีต่อไปนี้:

• การรักษาด้วยตนเองไม่ได้ผล: หากคุณใช้ผลิตภัณฑ์ที่หาซื้อได้เอง เช่น เบนโซอิลเพอร์ออกไซด์ หรือกรดซาลิไซลิก อย่างสม่ำเสมอเป็นเวลา 3 เดือนแล้วยังไม่ดีขึ้น
• มีสิวอักเสบรุนแรง: หากคุณมีสิวอักเสบลึกและเจ็บปวด เช่น สิวหัวช้าง (nodules) หรือสิวซีสต์ (cysts) ซึ่งมักทิ้งรอยแผลเป็นถาวร การรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ เป็นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันแผลเป็น
• ส่งผลกระทบทางจิตใจ: หากสิวส่งผลกระทบต่อความมั่นใจในตนเองหรือการเข้าสังคม แพทย์ผิวหนังสามารถช่วยรักษาเพื่อบรรเทาภาระทางอารมณ์นี้ได้

สิวอักเสบใช้เวลานานแค่ไหนในการรักษาให้หาย?

ระยะเวลาในการรักษาสิวอักเสบให้หายนั้น ขึ้นอยู่กับประเภทและความรุนแรงของสิว

สิวอักเสบชนิดตื้น เช่น สิวตุ่มแดง (Papules) และสิวหัวหนอง (Pustules) มักจะหายได้เองภายใน 3-7 วันถึงหนึ่งสัปดาห์ หากได้รับการดูแลอย่างเหมาะสมและไม่ไปบีบหรือแกะ ในทางกลับกัน สิวอักเสบชนิดรุนแรงที่อยู่ลึกลงไปในผิวหนัง เช่น สิวไตแข็ง (Nodules) และสิวซีสต์ (Cysts) อาจใช้เวลานานหลายสัปดาห์หรือหลายเดือนในการรักษาให้หายขาด โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากไม่ได้รับการรักษาจากแพทย์

ระยะเวลาการหายของสิวอักเสบแต่ละประเภท

ระยะเวลาการหายของสิวอักเสบจะแตกต่างกันไปตามประเภท ตั้งแต่ไม่กี่วันสำหรับสิวตื้นๆ ไปจนถึงหลายเดือนสำหรับสิวอักเสบรุนแรงที่อยู่ลึก

ระยะเวลาการหายโดยประมาณสำหรับสิวแต่ละประเภทมีดังนี้:

• สิวอักเสบไม่มีหัว (Papules): โดยทั่วไปจะหายได้เองใน 3-7 วัน แต่อาจใช้เวลาถึงสองสามสัปดาห์หากมีการระคายเคือง
• สิวหนอง (Pustules): หากดูแลอย่างเหมาะสมจะหายได้ภายในสองสามวันถึงหนึ่งสัปดาห์
• สิวอักเสบขนาดใหญ่ (Nodules) และสิวซีสต์ (Cysts): เป็นสิวที่อยู่ลึกและอาจคงอยู่นานหลายสัปดาห์หรือหลายเดือนหากไม่ได้รับการรักษา และมักต้องใช้ยาเพื่อช่วยให้หายเร็วขึ้น

ปัจจัยที่ส่งผลต่อความเร็วในการฟื้นตัวของผิว

ความเร็วในการฟื้นตัวของผิวขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ได้แก่ ความรุนแรงของสิว การดูแลรักษา และปัจจัยด้านสุขภาพของแต่ละบุคคล

ปัจจัยที่ส่งผลต่อการฟื้นตัวของผิวมีดังนี้:

• ความรุนแรงของสิว: สิวอักเสบขนาดเล็ก เช่น สิวตุ่มแดง (Papules) และสิวหัวหนอง (Pustules) จะหายได้ภายในไม่กี่วันถึงหนึ่งสัปดาห์ ในขณะที่สิวอักเสบขนาดใหญ่และอยู่ลึก เช่น สิวหัวช้าง (Nodules) และสิวซีสต์ (Cysts) อาจต้องใช้เวลาหลายสัปดาห์หรือหลายเดือนในการรักษา
• การจัดการกับสิว: การปล่อยให้สิวหายเองจะใช้เวลาน้อยกว่าการบีบหรือแกะ ซึ่งจะทำให้อักเสบมากขึ้นและฟื้นตัวช้าลง
• การรักษา: การรักษาทางการแพทย์ที่เหมาะสม เช่น การใช้ยา สามารถช่วยให้สิวที่รุนแรงยุบและหายเร็วขึ้นได้
• ปัจจัยด้านสุขภาพ: การนอนหลับที่เพียงพอ โภชนาการที่ดี และการไม่สูบบุหรี่ ล้วนช่วยให้ผิวซ่อมแซมตัวเองได้เร็วขึ้น

จะป้องกันและลดการเกิดสิวอักเสบซ้ำได้อย่างไร?

การป้องกันและลดการเกิดสิวอักเสบซ้ำ สามารถทำได้โดยการดูแลผิวอย่างถูกวิธี ปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์ และปฏิบัติตามแผนการรักษาอย่างสม่ำเสมอ

แนวทางปฏิบัติที่สำคัญ ได้แก่

• การดูแลผิว:
• ล้างหน้าอย่างอ่อนโยนและไม่ขัดถูผิว
• ใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่ก่อให้เกิดการอุดตัน (non-comedogenic)
• ล้างเครื่องสำอางออกก่อนนอนเสมอ
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสใบหน้าบ่อยๆ และห้ามบีบหรือแกะสิวโดยเด็ดขาด เพราะจะทำให้อักเสบมากขึ้นและเกิดรอยแผลเป็นได้
• การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และอาหาร:
• อาหาร: ลองลดอาหารที่มีน้ำตาลสูงและผลิตภัณฑ์นม และเน้นทานผัก ผลไม้ และอาหารที่มีโอเมก้า 3 เพื่อช่วยลดการอักเสบ
• จัดการความเครียด: หากิจกรรมที่ช่วยลดความเครียด เช่น ออกกำลังกายหรือทำสมาธิ เพื่อลดฮอร์โมนคอร์ติซอลที่กระตุ้นการเกิดสิว
• นอนหลับให้เพียงพอ: นอนหลับ 7-9 ชั่วโมงต่อคืนเพื่อให้ผิวได้ซ่อมแซมตัวเอง
• การปฏิบัติตามแผนการรักษา:
• ใช้ยาตามที่แพทย์สั่งอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ เพราะการหยุดยาเร็วเกินไปอาจทำให้สิวกลับมาเป็นซ้ำได้
• ควรให้เวลากับการรักษาอย่างน้อย 3 เดือนเพื่อประเมินผล ก่อนที่จะพิจารณาเปลี่ยนยา

การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินและอาหารที่ควรเลี่ยง

การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินอาจช่วยลดสิวได้ โดยเฉพาะการลดอาหารที่มีค่าดัชนีน้ำตาลสูงและผลิตภัณฑ์นม มีหลักฐานชี้ว่าอาหารประเภทดังกล่าวอาจทำให้อาการสิวรุนแรงขึ้นในบางคน

ผู้เชี่ยวชาญมักแนะนำให้ลองลดอาหารที่มีน้ำตาลสูงและผลิตภัณฑ์นม (โดยเฉพาะนมพร่องมันเนย) เป็นเวลา 2-3 เดือนเพื่อสังเกตการเปลี่ยนแปลงของผิว ในทางกลับกัน ควรเน้นการรับประทานผัก ผลไม้ ธัญพืชไม่ขัดสี และอาหารที่อุดมด้วยโอเมก้า 3 ซึ่งอาจช่วยลดการอักเสบได้

การเลือกใช้สกินแคร์และเครื่องสำอางที่เหมาะสม

ควรเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่ก่อให้เกิดการอุดตัน (non-comedogenic) เป็นประจำ เนื่องจากผลิตภัณฑ์ประเภทนี้ถูกออกแบบมาเพื่อไม่ให้เกิดการอุดตันในรูขุมขน

สำหรับผิวที่เป็นสิวง่าย ควรปฏิบัติดังนี้:

• เลือกใช้มอยส์เจอไรเซอร์ ครีมกันแดด และเครื่องสำอางที่ระบุว่า “non-comedogenic” และ “oil-free” (ปราศจากน้ำมัน)
• ล้างเครื่องสำอางออกให้หมดก่อนนอนเสมอ
• หลีกเลี่ยงเครื่องสำอางที่เนื้อหนักหรืออุดตันง่าย เช่น โคลด์ครีม หรือผลิตภัณฑ์จัดแต่งทรงผมที่มีน้ำมันซึ่งอาจไหลลงมาที่หน้าผากได้

การจัดการความเครียดและการพักผ่อนให้เพียงพอ

การจัดการความเครียดและการนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอสามารถช่วยป้องกันการเกิดสิวได้ เนื่องจากความเครียดเรื้อรังจะเพิ่มระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล ซึ่งกระตุ้นการผลิตน้ำมันและการอักเสบ ทำให้สิวเห่อขึ้นได้

• การจัดการความเครียด: การใช้เทคนิคต่างๆ เช่น การออกกำลังกาย การทำสมาธิ หรือการทำงานอดิเรก สามารถช่วยลดระดับคอร์ติซอลและป้องกัน “สิวจากความเครียด” ได้
• การพักผ่อน: การนอนหลับอย่างมีคุณภาพ 7-9 ชั่วโมงต่อคืนเป็นสิ่งสำคัญ เพราะการอดนอนจะทำให้ฮอร์โมนความเครียดและการอักเสบแย่ลง ในขณะที่การนอนหลับเพียงพอจะช่วยให้ผิวได้ซ่อมแซมและฟื้นฟูตัวเอง

แหล่งข้อมูล*