รอยสิวกี่วันหาย? รวมวิธีรักษารอยดำ รอยแดงจากสิวให้จางเร็ว

รอยสิวกี่วันหายนั้นแตกต่างกันไปตามประเภทของรอย โดยรอยดำ (PIH) และรอยแดง (PIE) เป็นการเปลี่ยนสีผิวที่จางลงได้เองตามธรรมชาติ แต่การใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวและหัตถการทางการแพทย์สามารถเร่งให้เห็นผลลัพธ์ชัดเจนขึ้นภายใน 4-8 สัปดาห์.

Table of Contents

รอยสิวคืออะไร? ทำความเข้าใจรอยดำและรอยแดงจากสิว

รอยสิวคือรอยสีที่ปรากฏบนผิวหนังหลังจากสิวอักเสบหายแล้ว โดยแบ่งเป็นรอยดำ (Post-Inflammatory Hyperpigmentation หรือ PIH) ที่เกิดจากการผลิตเม็ดสีเมลานินมากเกินไป และรอยแดง (Post-Inflammatory Erythema หรือ PIE) ที่เกิดจากความเสียหายของหลอดเลือดฝอย รอยทั้งสองชนิดนี้ไม่ใช่หลุมสิวหรือแผลเป็นจริง ๆ เนื่องจากไม่มีการเปลี่ยนแปลงของผิวสัมผัสและสามารถจางหายไปได้เองตามเวลา

รอยดำ (PIH): เป็นจุดสีน้ำตาลหรือสีดำเรียบไปกับผิว เกิดจากการที่ผิวผลิตเม็ดสีเมลานินออกมามากเกินไปในระหว่างกระบวนการรักษาการอักเสบ มักพบได้บ่อยในผู้ที่มีสีผิวปานกลางถึงเข้ม
รอยแดง (PIE): เป็นจุดสีแดงหรือชมพูเรียบไปกับผิว เกิดจากหลอดเลือดฝอยใต้ผิวหนังขยายตัวหรือได้รับความเสียหายจากการอักเสบ มักพบได้บ่อยในผู้ที่มีสีผิวขาว และเมื่อกดลงไปรอยแดงอาจจางลงชั่วคราว

รอยดำจากสิว (Post-inflammatory Hyperpigmentation – PIH)

รอยดำหลังการอักเสบ (Post-inflammatory Hyperpigmentation – PIH) คือรอยด่างดำที่เกิดจากการผลิตเม็ดสีเมลานินมากเกินไปในระหว่างกระบวนการสมานแผลของสิว ลักษณะเด่นคือผิวบริเวณนั้นยังคงเรียบเนียน ไม่มีการเปลี่ยนแปลงของพื้นผิว จึงไม่จัดเป็นแผลเป็นที่แท้จริง

รอยดำชนิดนี้พบได้บ่อยในผู้ที่มีสีผิวปานกลางถึงเข้ม และสามารถจางลงได้เองตามธรรมชาติเมื่อเวลาผ่านไป ซึ่งอาจใช้เวลาหลายเดือนหรือนานกว่านั้น

รอยแดงจากสิว (Post-inflammatory Erythema – PIE)

รอยแดงจากสิว (Post-inflammatory Erythema – PIE) คือรอยจุดสีแดงหรือชมพูที่เกิดขึ้นหลังสิวหาย ซึ่งเกิดจากการขยายตัวหรือความเสียหายของหลอดเลือดฝอยใต้ผิวหนัง ไม่ใช่การผลิตเม็ดสีเพิ่มขึ้น

รอยแดงจากสิวมีลักษณะเป็นรอยเรียบ ไม่มีความนูนหรือยุบตัว และมักจะจางลงเมื่อใช้มือกด เนื่องจากเป็นปัญหาเกี่ยวกับหลอดเลือด ไม่ใช่เม็ดสี รอยชนิดนี้พบได้บ่อยในผู้ที่มีสีผิวค่อนข้างขาว และสามารถจางหายไปได้เองตามธรรมชาติภายในเวลาหลายสัปดาห์ถึงหลายเดือน

รอยสิวแต่ละประเภทใช้เวลาหายเท่าไหร่?

ระยะเวลาในการหายของรอยสิวจะแตกต่างกันไปตามประเภทของรอย โดยรอยที่เป็นเพียงการเปลี่ยนสีผิวจะค่อยๆ จางลงได้เอง ในขณะที่รอยแผลเป็นที่เป็นหลุมหรือรอยนูนจะไม่หายไปหากไม่ได้รับการรักษา

รอยแดง (PIE): โดยทั่วไปจะจางลงภายในไม่กี่สัปดาห์ถึงหลายเดือน
รอยดำ (PIH): อาจใช้เวลาหลายเดือนถึงหนึ่งปีหรือนานกว่านั้นในการจางลง โดยเฉพาะในผู้ที่มีสีผิวเข้ม
หลุมสิว (Atrophic scars): เป็นรอยแผลเป็นถาวรและไม่สามารถหายได้เองตามธรรมชาติ
รอยนูนและคีลอยด์ (Hypertrophic/Keloid scars): เป็นรอยแผลเป็นถาวรเช่นกัน และอาจคงอยู่หรือขยายขนาดขึ้นหากไม่ได้รับการรักษา

ปัจจัยที่ส่งผลต่อระยะเวลาการหายของรอยสิว

ความรุนแรงของสิว

ความรุนแรงของสิวเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญที่สุดในการเกิดรอยแผลเป็น เนื่องจากสิวอักเสบที่รุนแรง เช่น สิวซีสต์ สามารถทำลายคอลลาเจนและนำไปสู่การเกิดแผลเป็นหลุมที่คงอยู่ได้นานหลายปี นอกจากนี้ รอยสิวที่เกิดจากสิวรุนแรงมักจะมีสีเข้มและใช้เวลานานกว่า (อาจมากกว่า 1 ปี) ในการจางหายเมื่อเทียบกับสิวที่ไม่รุนแรง ดังนั้น การรีบรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ จึงเป็นสิ่งสำคัญเพื่อลดโอกาสการเกิดแผลเป็นให้น้อยที่สุด

การดูแลผิวหลังเป็นสิว

การดูแลผิวหลังเป็นสิวที่สำคัญที่สุดคือการควบคุมสิวให้สงบ, หลีกเลี่ยงการแกะหรือบีบสิว, และทาครีมกันแดดเป็นประจำเพื่อป้องกันรอยใหม่ การดูแลรอยสิวที่มีอยู่แล้วสามารถทำได้โดยปฏิบัติตามคำแนะนำต่อไปนี้

ป้องกันรอยแผลเป็นในอนาคต:
ควบคุมสิว: รักษาและควบคุมสิวอักเสบเพื่อลดโอกาสการเกิดรอย
ห้ามแกะสิว: การบีบหรือแกะสิวจะเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดรอยดำ รอยแดง และหลุมสิว
ทาครีมกันแดด: ใช้ครีมกันแดด SPF 30 ขึ้นไปทุกวันเพื่อป้องกันไม่ให้รอยดำเข้มขึ้น
ดูแลรอยสิวที่มีอยู่:
รอยดำ (PIH) และรอยแดง (PIE): ใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสม เช่น วิตามินซี, เรตินอยด์, ไนอะซินาไมด์ (Niacinamide), หรือกรดผลไม้ (AHA) เพื่อช่วยให้รอยจางลง
หลุมสิวและรอยแผลเป็นนูน: รอยแผลเป็นที่เป็นหลุมหรือนูนจะไม่หายไปเองและจำเป็นต้องปรึกษาแพทย์เพื่อทำการรักษาด้วยหัตถการ เช่น เลเซอร์, การทำ Microneedling, หรือการฉีดฟิลเลอร์/สเตียรอยด์

ประเภทผิวและสีผิว

สีผิวที่แตกต่างกันมีความเสี่ยงต่อรอยสิวคนละประเภท โดยคนผิวคล้ำมักเกิดรอยดำ (PIH) และแผลเป็นนูนได้ง่ายกว่า ในขณะที่คนผิวขาวมักจะเกิดรอยแดง (PIE) มากกว่า

ผิวโทนคล้ำ (Darker Skin Tones):
มีแนวโน้มที่จะเกิดรอยดำหลังการอักเสบ (PIH) ได้ง่าย เนื่องจากมีการผลิตเม็ดสีเมลานินที่มากกว่า
รอยดำอาจใช้เวลานานหลายเดือนในการจางลง
มีความเสี่ยงสูงกว่าในการเกิดแผลเป็นนูน (Hypertrophic) และคีลอยด์ (Keloid)
การรักษาด้วยเลเซอร์หรือหัตถการที่รุนแรงต้องทำอย่างระมัดระวัง เพื่อหลีกเลี่ยงการกระตุ้นให้เกิดรอยดำมากขึ้น
ผิวโทนสว่าง (Lighter Skin Tones):
มีแนวโน้มที่จะเกิดรอยแดงหลังการอักเสบ (PIE) ซึ่งเกิดจากปัญหาของเส้นเลือด ไม่ใช่เม็ดสี
รอยแดงจะเห็นได้ชัดเจนกว่าในคนผิวขาว แต่อาจจางหายได้เร็วกว่ารอยดำ (ตั้งแต่ไม่กี่สัปดาห์ถึงหลายเดือน)

อายุ

รอยแผลเป็นจากสิวอาจดูแย่ลงเมื่ออายุมากขึ้น เนื่องจากผิวสูญเสียคอลลาเจนและความยืดหยุ่นตามธรรมชาติ ทำให้รอยแผลเป็นชนิดหลุมสิวดูเด่นชัดและลึกขึ้น แม้ว่าความถี่ในการเกิดสิวจะลดลงเมื่ออายุมากขึ้น แต่รอยแผลเป็นจากอดีตจะยังคงอยู่และอาจเห็นได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

วิธีรักษารอยสิวให้จางเร็วขึ้น

การใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวที่มีส่วนผสมออกฤทธิ์เฉพาะและการทำหัตถการโดยผู้เชี่ยวชาญ เป็นวิธีที่ช่วยให้รอยสิวจางเร็วขึ้น โดยเน้นการป้องกันและรักษาควบคู่กันไป

วิธีที่สามารถทำได้ด้วยตนเอง:

ใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมช่วยลดรอย:
รอยดำ (PIH): ส่วนผสมอย่างไฮโดรควิโนน (Hydroquinone), กรดอะซีลาอิก (Azelaic acid), วิตามินซี (Vitamin C), และเรตินอยด์ (Retinoids) มีประสิทธิภาพในการทำให้รอยดำจางลง
รอยแดง (PIE): ส่วนผสมที่ช่วยลดการอักเสบ เช่น ไนอะซินาไมด์ (Niacinamide) และกรดอะซีลาอิก (Azelaic acid) สามารถช่วยลดรอยแดงได้
ทาครีมกันแดดทุกวัน: การป้องกันผิวจากรังสียูวีเป็นสิ่งสำคัญที่สุด เพราะจะช่วยป้องกันไม่ให้รอยสิวคล้ำขึ้นและช่วยให้รอยจางลงได้เร็วขึ้น

วิธีที่ต้องทำโดยผู้เชี่ยวชาญ:

เลเซอร์และแสงบำบัด (IPL): เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงในการลดรอยแดงและรอยดำอย่างรวดเร็ว
การผลัดเซลล์ผิวด้วยสารเคมี (Chemical Peels): ช่วยเร่งการกำจัดเซลล์ผิวชั้นนอกที่มีเม็ดสี ทำให้รอยจางลง
ไมโครนีดลิง (Microneedling): ช่วยกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนและปรับสภาพผิวให้เรียบเนียนขึ้น

การดูแลผิวเบื้องต้นและผลิตภัณฑ์ที่ช่วยลดรอยสิว

การดูแลผิวเบื้องต้นเพื่อลดรอยสิวคือการใช้ผลิตภัณฑ์ทาเฉพาะที่ซึ่งมีส่วนผสมออกฤทธิ์ต่างๆ ร่วมกับการป้องกันแสงแดดอย่างสม่ำเสมอ การดูแลผิวอย่างอ่อนโยนและใช้มอยส์เจอไรเซอร์ที่ไม่ก่อให้เกิดการระคายเคืองจะช่วยสนับสนุนกระบวนการซ่อมแซมผิวตามธรรมชาติ

ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมออกฤทธิ์ซึ่งมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์รองรับ ได้แก่:

เรตินอยด์ (Retinoids): ช่วยเร่งการผลัดเซลล์ผิวและกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนเพื่อลดเลือนรอยดำ
วิตามินซี (Vitamin C): เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยยับยั้งการสร้างเม็ดสี ทำให้รอยดำจางลงและผิวกระจ่างใสขึ้น
ไนอะซินาไมด์ (Niacinamide) และ กรดอะซีลาอิก (Azelaic Acid): มีประสิทธิภาพในการลดรอยแดง (PIE) โดยช่วยลดการอักเสบ
ไฮโดรควิโนน (Hydroquinone): เป็นส่วนผสมมาตรฐานที่ช่วยให้รอยดำ (PIH) จางลงโดยการยับยั้งการสังเคราะห์เมลานิน
กรดอัลฟาไฮดรอกซี (AHAs): เช่น กรดไกลโคลิก ช่วยผลัดเซลล์ผิวชั้นนอก ทำให้รอยดำรอยแดงจางเร็วขึ้น
ครีมกันแดด (Sunscreen): จำเป็นอย่างยิ่งในการป้องกันไม่ให้รอยสิวเข้มขึ้นและช่วยให้กระบวนการฟื้นฟูผิวดีขึ้น

กิจวัตรการดูแลผิวที่มีประสิทธิภาพมักประกอบด้วยการใช้เรตินอยด์ในเวลากลางคืน, วิตามินซีหรือไนอะซินาไมด์ในตอนเช้า, และทาครีมกันแดดทุกวัน

ส่วนผสมสำคัญที่ควรมองหา

ส่วนผสมสำคัญที่ควรมองหาในผลิตภัณฑ์ดูแลผิวเพื่อรักษารอยสิว ได้แก่ เรตินอยด์, วิตามินซี, ไนอะซินาไมด์, กรดอะซีลาอิก, และกรดอัลฟาไฮดรอกซี (AHA) ซึ่งแต่ละชนิดมีคุณสมบัติในการดูแลรอยสิวที่แตกต่างกันไป

เรตินอยด์ (Retinoids): ช่วยเร่งการผลัดเซลล์ผิวและกระตุ้นการสร้างคอลลาเจน เหมาะสำหรับรอยดำ (PIH)
วิตามินซี (Vitamin C): เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยให้รอยดำจางลงและปรับสีผิวให้สม่ำเสมอ
ไนอะซินาไมด์ (Niacinamide): มีประสิทธิภาพในการลดรอยแดง (PIE) และอาการอักเสบ
กรดอะซีลาอิก (Azelaic Acid): ช่วยลดทั้งรอยแดง (PIE) และรอยดำ (PIH)
กรดอัลฟาไฮดรอกซี (AHAs): เช่น กรดไกลโคลิก (Glycolic Acid) ช่วยผลัดเซลล์ผิวชั้นนอก ทำให้รอยสิวจางลงเร็วขึ้น
ไฮโดรควิโนน (Hydroquinone): เป็นส่วนผสมมาตรฐานในการลดเลือนรอยดำ แต่ความเข้มข้นสูงมักต้องใช้ใบสั่งยาจากแพทย์
ซิลิโคนเจล (Silicone Gels): ใช้สำหรับรอยแผลเป็นชนิดนูน (Hypertrophic) เพื่อช่วยให้แผลเป็นนุ่มและเรียบเนียนขึ้น

หัตถการทางการแพทย์เพื่อรักษารอยสิว

หัตถการทางการแพทย์เพื่อรักษารอยสิวมีหลายวิธี ซึ่งแต่ละวิธีจะเหมาะกับรอยสิวประเภทต่างๆ กันไป

เลเซอร์ (Lasers): ใช้เลเซอร์กลุ่ม Fractional (เช่น CO₂, Er:YAG) เพื่อกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนใหม่ ช่วยให้หลุมสิวตื้นขึ้น และใช้เลเซอร์หลอดเลือด (Pulsed Dye Laser) เพื่อลดรอยแดง
การผลัดผิว (Resurfacing): การใช้สารเคมีลอกผิว (Chemical Peels) และการกรอผิว (Dermabrasion) ช่วยผลัดเซลล์ผิวชั้นนอกออกไป ทำให้ผิวเรียบเนียนและสีสม่ำเสมอขึ้น
ไมโครนีดลิง (Microneedling): การใช้เข็มขนาดเล็กกระตุ้นผิวให้สร้างคอลลาเจนและอีลาสตินขึ้นมาใหม่ เหมาะสำหรับรักษาหลุมสิว
การฉีด (Injectables):
ฟิลเลอร์ (Fillers): ฉีดสารเติมเต็มเพื่อยกผิวบริเวณหลุมสิวให้ตื้นขึ้นทันที
สเตียรอยด์ (Steroid Injections): ฉีดเพื่อลดการอักเสบและทำให้รอยแผลเป็นนูนหรือคีลอยด์ยุบและนิ่มลง
TCA CROSS: การใช้กรดความเข้มข้นสูงแต้มลงไปในหลุมสิวชนิด Icepick เพื่อกระตุ้นการสร้างเนื้อเยื่อใหม่
หัตถการอื่นๆ: เช่น การใช้แสง IPL เพื่อลดรอยแดงและรอยดำ หรือการตัดพังผืดใต้ผิวหนัง (Subcision) เพื่อคลายการยึดเกาะของหลุมสิว

เลเซอร์ (Laser treatments)

เลเซอร์เป็นหัตถการทางการแพทย์ที่ใช้บ่อยและมีประสิทธิภาพในการรักษารอยแผลเป็นจากสิว โดยเฉพาะรอยแผลเป็นชนิดหลุมและรอยแดง

เลเซอร์ที่ใช้กันทั่วไปคือกลุ่ม Fractional laser (เช่น CO₂ หรือ Er:YAG) ซึ่งจะสร้างแผลขนาดเล็กๆ ในผิวหนังเพื่อกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนใหม่ ทำให้รอยหลุมตื้นขึ้น ส่วนเลเซอร์ชนิด Pulsed Dye Laser (PDL) จะมีประสิทธิภาพในการลดรอยแดง (PIE)

กระบวนการ: โดยทั่วไปต้องทำหลายครั้ง (ประมาณ 3-5 ครั้ง) ห่างกันทุก 4 สัปดาห์
ผลลัพธ์: สามารถลดความลึกของรอยแผลเป็นได้อย่างมีนัยสำคัญ (ประมาณ 30-50% ต่อครั้ง) และผลลัพธ์จะค่อยๆ ดีขึ้นในช่วงหลายเดือนหลังการรักษา
การพักฟื้น: หลังการรักษาจะมีช่วงพักฟื้น โดยผิวจะมีอาการบวม แดง และอาจมีของเหลวซึมเล็กน้อยเป็นเวลาสองสามวัน
ข้อควรระวัง: การรักษาด้วยเลเซอร์จำเป็นต้องทำโดยผู้เชี่ยวชาญ เพื่อปรับพลังงานให้เหมาะกับสภาพผิวแต่ละประเภท โดยเฉพาะในผู้ที่มีผิวสีเข้ม เพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดรอยดำตามมา

การทำทรีตเมนต์และผลัดเซลล์ผิว (Peels, facials)

การผลัดเซลล์ผิวด้วยสารเคมี (Chemical peels) เป็นวิธีที่ใช้ในการปรับสีผิวให้สม่ำเสมอ ลดรอยแผลเป็นตื้นๆ และทำให้ผิวเรียบเนียนขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับรอยดำ (PIH) และรอยแดง (PIE) หลังการอักเสบ

โดยทั่วไปแล้ว การทำทรีตเมนต์ประเภทนี้มีรายละเอียดดังนี้:

จำนวนครั้ง: มักจะต้องทำต่อเนื่องเป็นชุด (ประมาณ 3-6 ครั้ง) เพื่อให้เห็นผลการเปลี่ยนแปลงทีละน้อย
ประเภท: การลอกผิวมีหลายระดับ ตั้งแต่แบบอ่อนโยนไปจนถึงการลอกผิวแบบลึก (Deep peels) ซึ่งสามารถรักษารอยแผลเป็นที่รุนแรงได้ แต่ก็มีความเสี่ยงสูงและใช้เวลาพักฟื้นนานกว่า
ทางเลือกอื่น: การกรอผิว (Dermabrasion) เป็นการขัดผิวชั้นนอกออก ซึ่งสามารถลดความลึกของหลุมสิวได้ แต่ก็มีความเสี่ยงและต้องพักฟื้นนานเช่นกัน ส่วนการกรอผิวด้วยเกล็ดอัญมณี (Microdermabrasion) เป็นวิธีที่อ่อนโยนกว่ามาก แต่ให้ผลเพียงเล็กน้อยและไม่สามารถรักษาหลุมสิวลึกได้
ความปลอดภัย: การลอกผิวระดับปานกลางและลึกควรทำโดยผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น เพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงที่จะเกิดแผลไหม้หรือรอยแผลเป็นถาวร

การฉีด (Injectables for certain types of marks)

การฉีดสารต่างๆ เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงในการรักษารอยแผลเป็นจากสิวบางประเภทโดยเฉพาะ โดยจะมุ่งเน้นการรักษาที่แตกต่างกันไปตามชนิดของรอยแผลเป็น

ฟิลเลอร์ (Fillers): ใช้สำหรับเติมเต็มรอยแผลเป็นชนิดหลุมตื้น (rolling scars) เพื่อให้ผิวดูเรียบเนียนขึ้นทันที ผลลัพธ์สามารถอยู่ได้นาน 6 เดือนถึง 2 ปี
สเตียรอยด์ (Corticosteroid injections): เป็นวิธีหลักในการรักษาแผลเป็นนูน (hypertrophic) และคีลอยด์ (keloids) โดยจะช่วยลดการอักเสบและทำให้แผลเป็นแบนราบลง
TCA CROSS: เป็นเทคนิคสำหรับรักษารอยแผลเป็นชนิดหลุมลึกแคบ (icepick scars) โดยการใช้กรดความเข้มข้นสูงแต้มลงไปในหลุมเพื่อกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนใหม่จากด้านใน
โบทูลินัม ท็อกซิน (Botox): เป็นวิธีที่กำลังได้รับการศึกษาว่าอาจช่วยลดแรงตึงของแผลเป็นนูนและคีลอยด์ได้

รอยดำกับรอยแดง: แบบไหนหายยากกว่ากัน?

โดยทั่วไปแล้ว รอยแดง (Post-Inflammatory Erythema หรือ PIE) จะรักษายากกว่า เนื่องจากมีตัวเลือกในการรักษาที่บ้านน้อยกว่ารอยดำ

รอยดำ (Post-Inflammatory Hyperpigmentation หรือ PIH) เกิดจากการผลิตเม็ดสีมากเกินไป ซึ่งตอบสนองได้ดีต่อผลิตภัณฑ์ทาผิวที่ช่วยลดเลือนจุดด่างดำและผลัดเซลล์ผิว ในขณะที่รอยแดงเกิดจากปัญหาของเส้นเลือดใต้ผิวหนัง ทำให้ผลิตภัณฑ์ที่หาซื้อเองได้ทั่วไปมักไม่ค่อยได้ผล และบ่อยครั้งจำเป็นต้องใช้การรักษาโดยผู้เชี่ยวชาญ เช่น เลเซอร์หรือ IPL เพื่อให้รอยจางลงอย่างมีประสิทธิภาพ

ความแตกต่างในการรักษา

ความแตกต่างหลักในการรักษาคือ รอยดำ (PIH) ซึ่งเกิดจากเม็ดสีส่วนเกิน จะตอบสนองต่อยาทาที่ช่วยลดเม็ดสีและการผลัดเซลล์ผิว ในขณะที่รอยแดง (PIE) ซึ่งเกิดจากเส้นเลือด จะตอบสนองต่อสารลดการอักเสบและเลเซอร์หรือ IPL ที่มีประสิทธิภาพมากกว่า ส่วนรอยแผลเป็นที่เป็นหลุมหรือนูนต้องการหัตถการเพื่อปรับโครงสร้างผิว

รอยดำ (Post-Inflammatory Hyperpigmentation – PIH): การรักษามุ่งเน้นไปที่การยับยั้งการผลิตเม็ดสีและเร่งการผลัดเซลล์ผิวที่คล้ำออกไป โดยใช้ส่วนผสมต่างๆ เช่น ไฮโดรควิโนน (Hydroquinone), เรตินอยด์ (Retinoids), กรดอะซีลาอิก (Azelaic acid), วิตามินซี และการลอกผิวด้วยสารเคมี (Chemical peels)
รอยแดง (Post-Inflammatory Erythema – PIE): การรักษาจะเน้นการลดการอักเสบและจัดการกับเส้นเลือดที่ขยายตัว ยาทาอย่างไนอะซินาไมด์ (Niacinamide) และกรดอะซีลาอิกสามารถช่วยได้บ้าง แต่การรักษาที่มีประสิทธิภาพที่สุดสำหรับรอยแดงที่คงอยู่นานคือการใช้เลเซอร์หรือแสง IPL เพื่อเป้าหมายไปที่เส้นเลือดโดยตรง
รอยแผลเป็นจริง (True Scars): รอยแผลเป็นที่เป็นหลุม (Atrophic) หรือนูน (Hypertrophic/Keloid) ไม่สามารถรักษาให้หายได้ด้วยยาทาเพียงอย่างเดียว แต่ต้องอาศัยหัตถการทางการแพทย์เพื่อกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนใหม่หรือลดขนาดของแผลเป็น เช่น การทำเลเซอร์ (Fractional laser), การทำไมโครนีดลิง (Microneedling) หรือการฉีดสเตียรอยด์สำหรับแผลเป็นนูน

ผลลัพธ์ที่คาดหวัง

ผลลัพธ์ที่คาดหวังได้คือการทำให้รอยแผลเป็นดูจางลงและสังเกตเห็นได้น้อยลงอย่างมีนัยสำคัญ แต่ไม่ใช่การกำจัดให้หายไปอย่างสมบูรณ์

รอยดำและรอยแดง (PIH/PIE): รอยเหล่านี้ไม่ใช่แผลเป็นถาวรและมักจะจางหายไปได้เองภายในเวลาไม่กี่เดือนถึงหนึ่งปี
แผลเป็นหลุมหรือรอยนูน: แผลเป็นเหล่านี้เป็นการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างผิวอย่างถาวรและไม่สามารถหายเองได้ การรักษาจะช่วยให้ตื้นขึ้นหรือเรียบเนียนขึ้น แต่ไม่สามารถทำให้ผิวกลับมาเรียบเนียนเหมือนเดิมได้ 100%
ระดับการฟื้นฟู: การรักษาแบบผสมผสานหลายวิธี (เช่น เลเซอร์, การผลัดเซลล์ผิว, และยาทา) สามารถช่วยให้รอยแผลเป็นดีขึ้นได้ถึง 70–80% ในขณะที่การรักษาด้วยวิธีเดียวอาจช่วยได้ประมาณ 30–50%

ก่อนตัดสินใจ: สิ่งที่ควรรู้และพิจารณา

การเลือกคลินิกและผู้เชี่ยวชาญ

ควรเลือกผู้เชี่ยวชาญที่มีเทคโนโลยีการรักษาหลากหลาย สามารถแสดงภาพก่อนและหลังการรักษาของผู้ป่วยที่มีสภาพผิวและรอยแผลเป็นคล้ายกัน และให้บริการดูแลที่ครอบคลุม

ผู้เชี่ยวชาญที่ดีควรสามารถประเมินรอยแผลเป็นแต่ละชนิดได้อย่างตรงไปตรงมา และคลินิกควรมีการดูแลที่ครอบคลุมทั้งการจัดการสิวที่ยังคงมีอยู่และการดูแลหลังการรักษา ความเชี่ยวชาญของผู้ให้บริการควรมีความสำคัญกว่าราคาที่ถูกเพื่อหลีกเลี่ยงภาวะแทรกซ้อน เนื่องจากการรักษารอยแผลเป็นมักถือเป็นการเสริมความงาม ซึ่งโดยทั่วไปประกันจะไม่ครอบคลุมค่าใช้จ่าย

ความคาดหวังที่เป็นจริงและผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น

ความคาดหวังที่เป็นจริงสำหรับการรักษารอยแผลเป็นจากสิวคือ การทำให้รอยแผลเป็นดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญและสังเกตเห็นได้น้อยลง แต่ไม่ใช่การกำจัดให้หายไปโดยสมบูรณ์ การรักษาเป็นกระบวนการที่ค่อยเป็นค่อยไปและใช้เวลาหลายเดือน โดยความสำเร็จจะวัดจากระดับการดีขึ้น ไม่ใช่การรักษาให้หายขาด

ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นได้จะแตกต่างกันไปตามวิธีการรักษา แต่โดยทั่วไปอาจรวมถึงอาการบวมแดงและระยะเวลาพักฟื้น สำหรับการรักษาที่รุนแรงขึ้นอาจมีความเสี่ยง เช่น การเปลี่ยนแปลงของสีผิว (โดยเฉพาะในผู้ที่มีผิวคล้ำ) รอยไหม้ หรือแม้กระทั่งการเกิดแผลเป็นใหม่หากทำไม่ถูกต้อง นอกจากนี้ การฉีดสเตียรอยด์อาจทำให้ผิวบริเวณนั้นขาวขึ้นหรือยุบตัวลงได้หากใช้ในปริมาณที่ไม่เหมาะสม

ค่าใช้จ่ายและระยะเวลาการรักษาโดยประมาณ

ค่าใช้จ่ายในการรักษามีตั้งแต่หลักพันบาทสำหรับผลิตภัณฑ์ทาไปจนถึงหลักแสนบาทสำหรับหัตถการทางการแพทย์ ส่วนระยะเวลาในการรักษามักใช้เวลาหลายเดือนถึงหนึ่งปีขึ้นไป ขึ้นอยู่กับประเภทของรอยแผลและความรุนแรง

ค่าใช้จ่าย:
ผลิตภัณฑ์ทา (Topical Treatments): เป็นวิธีที่ประหยัดที่สุด โดยมีค่าใช้จ่ายประมาณ 100-200 ดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 3,500-7,000 บาท) สำหรับการใช้งาน 2-3 เดือน
การลอกผิวด้วยสารเคมี (Chemical Peels) และ Microneedling: มีค่าใช้จ่ายต่อครั้งที่ย่อมเยากว่าเลเซอร์ โดยอยู่ที่ประมาณสองถึงสามร้อยดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 7,000-10,000 บาท) ต่อครั้ง และต้องทำหลายครั้ง
เลเซอร์ (Lasers): เป็นวิธีที่มีค่าใช้จ่ายสูงที่สุด อาจสูงถึงหลายพันดอลลาร์สหรัฐ (หลายหมื่นบาท) ต่อครั้ง
ระยะเวลา:
รอยดำรอยแดง (PIH/PIE): มักจะตอบสนองเร็วกว่า โดยจะเห็นการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนภายใน 4-8 สัปดาห์ และอาจจางลงเกือบทั้งหมดใน 6-12 เดือนด้วยการดูแลที่เหมาะสม
หลุมสิว (Atrophic Scars): ต้องใช้เวลานานกว่า การรักษาด้วยเลเซอร์หรือ Microneedling มักทำต่อเนื่องกัน 4-6 เดือน และจะเห็นผลลัพธ์ที่ดีขึ้นเรื่อยๆ ไปจนถึง 1 ปีหลังการรักษา เนื่องจากคอลลาเจนยังคงสร้างตัวอย่างต่อเนื่อง
ฟิลเลอร์ (Fillers): ผลลัพธ์ไม่ถาวร โดยทั่วไปจะอยู่ได้ 6-12 เดือน และจำเป็นต้องกลับมาเติมใหม่

โดยทั่วไป การรักษาหลุมสิวมักเป็นการรักษาเพื่อความงามและไม่สามารถเบิกประกันได้

ข้อควรระวังและสิ่งที่ควรหลีกเลี่ยงเมื่อรักษารอยสิว

การแกะ บีบ หรือกดสิวที่ไม่ถูกวิธี

การแกะ บีบ หรือกดสิวที่ไม่ถูกวิธีจะทำให้รอยแดง (PIE) และรอยดำ (PIH) แย่ลง และเพิ่มความเสี่ยงที่สิวจะกลายเป็นแผลเป็นถาวร

การกระทำดังกล่าวเป็นการทำร้ายผิว ทำให้หลอดเลือดฝอยแตก (ซึ่งทำให้รอยแดงแย่ลง) และไปกระตุ้นเซลล์สร้างเม็ดสี (ทำให้รอยดำเข้มขึ้น) การปล่อยให้สิวหายเองตามธรรมชาติหรือด้วยการใช้ยาจะช่วยลดโอกาสการเกิดรอยระยะยาวได้อย่างมาก

การใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่เหมาะสม

การใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่เหมาะสมสามารถทำให้ผิวอักเสบมากขึ้นและชะลอการจางลงของรอยสิวได้ การใช้ผลิตภัณฑ์ที่รุนแรง การขัดผิวมากเกินไป หรือการใช้ผลิตภัณฑ์ผิดประเภท เช่น ครีมสเตียรอยด์ที่ไม่ใช่สำหรับรักษาสิว อาจทำให้เกิดการระคายเคืองจนนำไปสู่รอยดำ (hyperpigmentation) หรือแม้กระทั่งผิวถูกทำลาย นอกจากนี้ ผลิตภัณฑ์ที่อุดตันรูขุมขน (comedogenic) ก็สามารถทำให้สิวแย่ลงได้เช่นกัน

การป้องกันแสงแดด

การป้องกันแสงแดดเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากรังสียูวีสามารถทำให้รอยสิวเข้มขึ้นและหายช้าลงได้ โดยการป้องกันแสงแดดอย่างสม่ำเสมอถือเป็นหนึ่งในขั้นตอนที่ง่ายและมีประสิทธิภาพที่สุดในการป้องกันรอยแผลเป็น

คำแนะนำในการป้องกันแสงแดดมีดังนี้:

ใช้ครีมกันแดด: ควรทาครีมกันแดดชนิด Broad-spectrum ที่มีค่า SPF 30 หรือสูงกว่าทุกเช้า
ป้องกันเพิ่มเติม: นอกจากการทาครีมกันแดดแล้ว การป้องกันทางกายภาพ เช่น การสวมหมวกหรือการอยู่ในที่ร่มก็มีประโยชน์
ทาซ้ำเมื่อจำเป็น: หากต้องอยู่กลางแจ้งเป็นเวลานาน ควรทาครีมกันแดดซ้ำ และอาจพิจารณาใช้ครีมกันแดดชนิดมีสี (tinted sunscreen) เพื่อการป้องกันที่ดียิ่งขึ้น

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับรอยสิว

รอยสิวหายเองได้ไหม?

รอยสิวบางชนิดสามารถหายเองได้ แต่บางชนิดไม่สามารถหายเองได้ โดยขึ้นอยู่กับประเภทของรอยสิวนั้นๆ

รอยที่หายเองได้: รอยสิวที่เป็นรอยดำ (Post-Inflammatory Hyperpigmentation – PIH) หรือรอยแดง (Post-Inflammatory Erythema – PIE) ซึ่งเป็นเพียงการเปลี่ยนสีของผิวหนัง มักจะจางลงและหายไปเองตามธรรมชาติเมื่อเวลาผ่านไป ซึ่งอาจใช้เวลาหลายเดือนถึงหนึ่งปี
รอยที่ไม่หายเอง: แผลเป็นจากสิวที่แท้จริง เช่น หลุมสิว หรือรอยแผลเป็นนูน ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของผิวหนัง จะไม่หายไปเองและมักจะคงอยู่ถาวรหากไม่ได้รับการรักษา

วิตามินซีช่วยลดรอยสิวได้จริงหรือ?

ใช่ วิตามินซีมีประสิทธิภาพในการลดรอยสิว โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับรอยดำหลังการอักเสบ (post-inflammatory hyperpigmentation หรือ PIH)

วิตามินซีช่วยยับยั้งเอนไซม์ไทโรซิเนส (tyrosinase) ซึ่งเป็นเอนไซม์ในการสร้างเม็ดสีเมลานิน ทำให้รอยดำจางลงและสีผิวโดยรวมสม่ำเสมอขึ้น อย่างไรก็ตาม วิตามินซีไม่สามารถเติมเต็มรอยแผลเป็นชนิดหลุมลึกหรือลดรอยแดงได้อย่างสมบูรณ์ และจะเห็นผลดีที่สุดเมื่อใช้ร่วมกับการรักษาอื่นๆ เช่น เรตินอยด์และครีมกันแดดอย่างสม่ำเสมอ

ทำไมรอยสิวบางรอยถึงหายช้า?

รอยสิวบางรอยหายช้าเนื่องจากการอักเสบที่ลึกลงไปในชั้นผิวหนังแท้, การสัมผัสแสงแดด, การแกะหรือบีบซ้ำๆ และปัจจัยส่วนบุคคล ปัจจัยหลักที่ทำให้รอยสิวจางลงช้า ได้แก่

ความลึกของการอักเสบ: หากสิวอักเสบลึกลงไปในชั้นหนังแท้ จะทิ้งเม็ดสีไว้ในชั้นผิวที่ร่างกายต้องใช้เวลานานในการกำจัด
การสัมผัสแสงแดด: รังสียูวีเป็นตัวการสำคัญที่กระตุ้นให้ผิวผลิตเม็ดสีเพิ่มขึ้น ทำให้รอยดำคงอยู่นานขึ้น
การรบกวนผิว: การแกะหรือบีบสิวซ้ำๆ ทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง ส่งผลให้รอยสิวเข้มขึ้นและหายช้าลง
สภาพผิวและตำแหน่ง: ผู้ที่มีสีผิวเข้มมีแนวโน้มที่จะเกิดรอยดำได้ง่ายกว่า นอกจากนี้ รอยสิวบริเวณลำตัว เช่น หลังหรือหน้าอก มักจะหายช้ากว่าบนใบหน้า

ควรเริ่มรักษารอยสิวเมื่อไหร่?

ควรเริ่มรักษารอยสิวหลังจากที่สิวอักเสบหรือสิวที่ขึ้นใหม่ๆ ได้รับการควบคุมเป็นอย่างดีแล้ว เนื่องจากการรักษารอยสิวในขณะที่ยังมีสิวขึ้นใหม่อยู่เรื่อยๆ อาจทำให้เกิดรอยแผลเป็นใหม่ขึ้นมาอีก

โดยทั่วไปแล้ว การเริ่มรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ ในช่วงวัยผู้ใหญ่จะให้ผลดีกว่าการปล่อยทิ้งไว้เป็นเวลานาน สำหรับผู้ที่ใช้ยาไอโสเตรติโนอิน (Isotretinoin) หรือ Accutane แพทย์ส่วนใหญ่แนะนำให้รอประมาณ 6 เดือนหลังจากหยุดยา ก่อนที่จะเริ่มการรักษาด้วยเลเซอร์หรือการลอกผิวด้วยสารเคมีที่มีความเข้มข้นสูง

รอยสิวหายใน 7 วันเป็นไปได้ไหม?

ไม่เป็นความจริง การอ้างว่ารอยสิวสามารถหายได้ภายใน 7 วันนั้นเป็นเพียงความเชื่อผิดๆ ที่ไม่ได้รับการสนับสนุนจากหลักฐานทางวิทยาศาสตร์หรือประสบการณ์ทางการแพทย์

กระบวนการซ่อมแซมและสร้างผิวใหม่ของร่างกาย เช่น การสร้างคอลลาเจนเพื่อเติมเต็มรอยแผลเป็น ต้องใช้เวลาหลายสัปดาห์ถึงหลายเดือน แม้แต่การรักษาที่เห็นผลเร็วที่สุดอย่างเลเซอร์ก็ยังต้องใช้เวลาอย่างน้อยหนึ่งสัปดาห์เพื่อให้แผลปิดสนิท และผลลัพธ์ที่แท้จริงจะค่อยๆ ปรากฏขึ้นในอีกหลายเดือนถัดมา

References:

National Institutes of Health. nih.gov
Cleveland Clinic. clevelandclinic.org
American Academy of Dermatology. aad.org
Penn Medicine. pennmedicine.org
Journal of Medical Internet Research. jmir.org
MDLinx. mdlinx.com